NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
118 - (429) حدثني
أبو الطاهر
وعمرو بن
سواد. قالا:
أخبرنا ابن
وهب. حدثني
الليث بن سعد
عن جعفر بن
ربيعة، عن
عبدالرحمن
الأعرج، عن
أبي هريرة؛ أن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم قال : "لينتهين
أقوام عن
رفعهم
أبصارهم، عند
الدعاء في
الصلاة، إلى
السماء أو
لتخطفن
أبصارهم".
{118}
Bana Ebu't-Tâhir ile Amr
b. Sevvad rivayet etülcr. Dedilerki: Bize İbni Vehb haber verdi. (Dediki): Bana
Leys b. Sai'd, Cafer b. Ramâ'dan, o da Abdurrahman el-Arac'dan, o da Ebu
Hureyre'den naklen rivayet etti, Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) : .
«Bir takım insanlar ya
namazda dua ederken gözlerini semaya dikmekden vaz geçerler, yahut gözleri kör
olur!» buyurmuşlar.
İzah:
Bu rivayetlerin birinde
mutlak surette namaz esnasında semaya bakmakdan, diğerinde ise namazda dua
ederken semaya bakmakdan nehy buyurulmuştur.
Hüküm ve hâdise her iki rivayette bir olduğu için mutlak olan birinci
rivayet mukayyed bulunan ikinci rivayete hamledilmiştir. Ne varki buna
gerekte yoktur. Çünkü ma’na yine
aynıdır. Dua'nın kıblesi sema (gökyüzü) olduğu halde dua esnasında semaya bakmak
yasak olunca namaz esnasında bakmak evleviyetle yasak olur. Bu rivayetlerden ne
murad edildiği ulema arasında ihtilaflıdır. Bazılarına göre vaîd yani tehdîd
kasdedilmiştir. Bu taktirde gözleri semaya dikmek haramdır. Zahirîlerden İbni
Hazm daha ileri giderek namazın bozulacağını söylemiştir. Diğer bazıları:
«Hadîsin manası: Namaz kılanların üzerine inen meleklerin indirdikleri nurdan
gözleri kör olacağından korkulur demektir.» mütaleasında bulunmuşlardır, ibn-i
Ebu Şeybe'nin Hişam'dan tahrîc ettiği bir hadîse göre, ashab-ı kiram vaktiyle
namazda bakınırlarmış;
«Namazlarında huşu'
sahibi olan mu'minler muhakkak felaha erdi.»
[Mu'minun 1] âyet-i Kerîmesi inince artık önlerine bakmağa başlamışlar, gözleri
secde yerinden öteye geçmez olmuş.
Bazılarına göre ibret
için gözleri semaya kaldırmakta beis yoktur. Fakat İbni Battal namazda semaya
bakmanın mekruh olduğuna ulemanın ittifak ettiklerini söylemiştir. Namaz
haricindeki dualarda ise ekseri ulemâya göre semâya bakmak caizdir. Çünkü
duanın kıblesi sema olduğunu bildiren hadîsler vardır. Taberî semaya bakmayı
kerih görmüştür. Kadi Şüreyh dua ederken gözlerini semaya diken bir zat’a:
«Ellerini yum!
Gözlerini de indir! Çünkü sen ona eremez ve onu göremezsin!» demiştir.